Page 254 - XX LAT KLUBU ROTARY LUBLIN - CENTRUM
P. 254
• Czy wśród twórców założycieli lubelskiego skautingu byli lekarze?
– Oczywiście! Należała do nich m.in. Mirosława Kuncewicz‑Mazurkowa, która była
jedną z założycielek żeńskiego skautingu w Lublinie i komendantką okręgu ZHP w Lublinie
i prof. Wacław Jasiński ze Szpitala Dziecięcego w Lublinie, komendant Lubelskiej Komendy
Junackiej w latach 1916–18. Nie lekarzem co prawda, a biochemikiem Wydziałów Lekar-
skich Uniwersytetu Lwowskiego i Warszawskiego, była też harcmistrzyni prof. Janina
Blauth‑Opieńska, późniejsza współorganizatorka i prodziekan Wydziału Lekarskiego
UMCS i prodziekan AM w Lublinie (1956–65).
• Czy w walkach o niepodległość Polski, I wojnie światowej i wojnie polsko‑bol-
szewickiej brali udział lubelscy harcerze lekarze?
– Tak, np. wśród obrońców Lwowa w listopadzie 1918 r. była wspomniana wyżej J.
Blauth; w I wojnie światowej i wojnie polsko‑bolszewickiej walczył z bronią w ręku Janusz
Peter – późniejszy dyrektor szpitala w Tomaszowie Lubelskim, również Witold Mieszkow-
ski‑Odrowąż, członek „Błękitnej Jedynki” przy gimnazjum im. S. Staszica w Lublinie (1913–
1917).
• Zapewne równie godnym poświęceniem wykazali się harcerscy lekarze podczas
II wojny światowej?
– Byli do tego doskonale przygotowani, bowiem już jesienią 1938 r. naczelnictwo
związku powołało wojenne Pogotowie Harcerek, a w maju 1939 r. – Pogotowie Harcerzy.
Brali udział w działaniach obronnych we wrześniu 1939 r., prowadzili mały sabotaż i wywiad
w ramach Szarych Szeregów, walczyli z bronią w ręku w oddziałach Związku Walki Zbrojnej
(ZWZ) AK. Harcerki wspomagały chłopców służąc w Wojskowej Służbie Kobiet (WSK)
AK itd. Niezwykłym poświęceniem wykazały się szczególnie lubelskie harcerki, m.in. Janina
Gajdowska‑Szachnowska z Łotockich, pełniąc służbę łączności w Komendzie Miasta
i Garnizonu Lublin a następnie służbę sanitarną w szpitalu ss. szarytek. Gajdowska brała
udział w zorganizowaniu polowego szpitala wojskowego (lazaretu) w Lublinie, organizo-
wała pierwsze świetlice i ochronki dla dzieci; była kurierką ZWZ AK Okręgu Lublin.
W 1943 r. uratowała kilkadziesiąt sierot z pacyfikacji Zamojszczyzny; po wojnie kierowała
przychodniami w Piastowie i Pruszkowie. Kazimiera Litwiniuk, drużynowa w Szkole Han-
dlowej Władysława Kunickiego w Lublinie, we wrześniu 1939 r. pracowała w szpitalu wo-
jennym nr 202 i ss. szarytek, była szefową Służby Sanitarnej WSK AK Okręgu Lubelskiego;
Wanda Stefaniak pełniła wiele funkcji, m.in. była samarytanką w lubelskich szpitalach głów-
nie ss. szarytek; łączniczką tajnej LCh Harcerek „Skała” w Lublinie. Po wojnie pracowała
m.in. w placówkach służby zdrowia we Włodawie, w Puławach i w Janowie Lub. (na stano-
wisku ordynatora oddziału chirurgii i dyrektora szpitala); Zofia Kozłowska z Wojciechow-
skich w ramach Szarych Szeregów współorganizowała opiekę dla dzieci i personelu lubel-
skich ochronek (1940–1944), prowadziła szkolenia sanitarno‑ pielęgniarskie harcerek w lu-
belskich szpitalach. Chciałbym jeszcze wymienić: Krystynę Płatakis‑Rysak c. Kazimiery Li-
twiniuk; Lidię Schnejder z Perlińskich i Józefę Wąsowską.
Kombatantami II wojny światowej zostało również bardzo wielu harcerzy lekarzy, bądź
przyszłych lekarzy: to Tadeusz Błachuta od 1940 r. komendant Dywersyjnej Grupy Harcer-
skiej Szarych Szeregów w Biłgoraju, lekarz oddziału partyzanckiego „Groma” i „Topoli”;
prof. Janusz Czarnecki, członek Szarych Szeregów w Hrubieszowie, późniejszy kierownik
Katedry i Kliniki Gastroenterologii AM w Lublinie; Walenty Hartwig, endokrynolog, we
wrześniu 1939 r. ordynator szpitali wojennych w Lublinie i w Łucku; Józef Jakubowski, po
253
