Page 93 - XX LAT KLUBU ROTARY LUBLIN - CENTRUM

próbowano też zburzyć wielkie pylony Łuku Chwały, ostrzelano napisy na pylo-
nach, zrównano z ziemią półkoliście ułożone na tarasach groby. Kamienne Lwy,
które stały przed łukiem tryumfalnym, przewieziono na rogatki miasta. Wiele
grobów zlikwidowano, a ich pomniki przekuto na nowe dla miejscowych działa-
czy partyjnych.
Na Cmentarzu Łyczakowskim znalazło ostatni spoczynek wielu żołnierzy i to
z różnych pokoleń walczących o niepodległość Polski. Po każdym wielkim po-
wstaniu narodowym chroniły się przed represjami na Kresach setki niedobitków i
zdekonspirowanych spiskowców. Tu otoczeni szacunkiem dożywali swych dni, a
na grobach ich wznoszono pomniki ozdobione patriotycznymi epitafiami. Długą
listę bohaterów otwierają żołnierze Kościuszki. Do dziś zachowały się tylko czte-
ry nagrobki, m.in. gen. Benedykta Denis Kołyszko oraz Józefa Rejchana - znane-
go polskiego malarza epoki napoleońskiej. Obok Kościuszkowców spoczywają
prochy kilkudziesięciu żołnierzy Napoleona, w tym słynny uczestnik szarży pod
Somosierrą, rotmistrz kawalerii Józef Sas-Czułowski.
Na Cmentarzu Łyczakowskim spoczął też kilkudziesięcioosobowy zastęp po-
wstańców listopadowych z roku 1830, stanowiący tzw. żelazną kompanię. W
centrum kwatery umieszczono piękny, symboliczny, piaskowcowy sarkofag ze
zrywającym się do lotu orłem i napisem: „Z krwi naszej powstaną mściciele”. W
kwaterze tej spoczął m.in. bohater mickiewiczowskiej „Reduty Ordona” Julian
Konstanty Ordon - jeden z legendarnych uczestników powstania.
Nieopodal umieszczono kolejną słynną kwaterę wojskową zwaną cmentarzy-
kiem powstańców styczniowych albo inaczej górką powstańców 1863/1864. Spo-
czywa w niej 420 powstańców. Są wśród nich m.in.: prof. Benedykt Dybowski -
światowej sławy zoolog, badacz Bajkału; Gustaw Fiszer - wybitny polski aktor
dramatyczny, a jednocześnie genialny komik, którego rola Papkina w „Zemście”
obrosła legendą; Zygmunt Baczyński - dziadek poety Krzysztofa Kamila Baczyń-
skiego; przemysłowiec - Ignacy Junosza Drewnowski; komisarze Rządu Narodo-
wego - Władysław Kozłowski – pisarz i Stanisław Frankowski; książę Teofil
Giedroyć - słynny Sybirak, więzień Schlüselburga, członek Rządu Narodowego.
Poza kwaterą znajdują się tu groby jeszcze kilkudziesięciu powstańców stycz-
niowych, wśród nich trzech generałów: Antoniego Jeziorańskiego (przodka Jana
Nowaka-Jeziorańskiego); Michała Heydenreicha-Kruka i Józefa Śmiechowskie-
go; pułkownika „Strusia”, czyli Jana Stelli-Sawickiego.
Największą kwaterą wojskową na łyczakowskiej nekropolii jest Cmentarz
Obrońców Lwowa, zwany też Cmentarzem Orląt Lwowskich. Tu spoczywają
m.in. dowódcy obrony Lwowa z 1918/1919 r.; komendant Orląt Lwowskich ppłk
Czesław Mączyński, a także generałowie: Wacław Iwaszkiewicz - dowódca 6
Armii, zwanej Galicyjską, który bronił Lwowa przed konnicą Budionnego; Tade-
usz Rozwadowski - jeden z najwybitniejszych polskich generałów, szef Sztabu
WP w czasie wojny polsko- -bolszewickiej; Jan Ryszard Hausner - dowódca puł-
ku strzelców lwowskich. Tu leży też pierwszy żołnierz obrony Lwowa mjr Zdzi-
sław Tatar -Trześniowski. Znajdują się tutaj groby wybitnych polityków galicyj-
skich zasłużonych w obronie Lwowa: ziemianina Tadeusza Cieńskiego - przy-

92