Page 92 - XX LAT KLUBU ROTARY LUBLIN - CENTRUM

Na Cmentarzu Łyczakowskim
Stanisław Jan Dąbrowski, RC Lublin Centrum

W dniach 25-28 maja 2012 r. po raz pierwszy w życiu wybrałem się w podróż
szlakiem moich dziadków, pradziadków, cioć itd. Trasa podróży wiodła przez
Żółkiew, Lwów, Złoczów, Podhorce, Tarnopol, Trembowlę, Skałę Podolską,
Kamieniec, Chocim, Okopy Św. Trójcy, Czortków, Jazłowiec, Buczacz i Brzeża-
ny. Także dla innych uczestników wyprawy - kresowian i ich rodzin - podróż ta
miała charakter sentymentalny, była próbą powrotu do korzeni, odnajdywania i
poznawania miejsc, gdzie żyli, chodzili do szkół i kościołów, mieszkali i praco-
wali nasi ojcowie i matki, starsze rodzeństwo, gdzie spoczywają dziś na zapom-
nianych, porośniętych drzewami małomiasteczkowych i wiejskich cmentarzach.
Wspomnieniami z tej podróży pragnąłbym podzielić się z Koleżankami i Ko-
legami - czytelnikami „Rotarianina” - także z powodu coraz częstszych i bliż-
szych kontaktów polskich rotarian z klubami naszych sąsiadów na zachodniej
Ukrainie. Działamy razem w jednym dystrykcie, podejmujemy wspólne inicjaty-
wy, wspólnie realizujemy naszą misję rotariańską, mamy też wspólną przeszłość,
czasem bolesną dla obu stron, ale też niepozbawioną elementów łączących oba
narody.
W dzisiejszej, wolnej Ukrainie widać wzrastającą troskę o zachowanie zabyt-
ków przeszłości stanowiących wspólne dobro narodowe Polaków
I Ukraińców.
Ze względu na ograniczenia edytorskie przedstawiam Koleżankom i Kolegom
fragment opisu jednego, acz najbardziej znaczącego miejsca w historii Rzeczypo-
spolitej - Lwowa, dziś stolicy zachodniej Ukrainy.
Można by o nim mówić i pisać w nieskończoność. Centrum życia społeczno-
politycznego, kulturalnego i naukowego wschodniej Galicji. Pozostałym śladem
jego wielkości i znaczenia - oprócz całego szeregu wspaniałych zabytków, któ-
rych opis muszę pominąć ze względu na rozmiar publikacji - jest Cmentarz Ły-
czakowski z kwaterą Orląt Lwowskich - symbol patriotyzmu i walki o zachowa-
nie polskości miasta i tych terenów dla Rzeczypospolitej.
Cmentarz Łyczakowski, jeden z najstarszych i najpiękniejszych w Europie, za-
łożony został w 1786 r. Plejada wybitnych artystów ozdobiła nekropolię długim
szeregiem znakomitych tworów swych talentów, a ówcześni ogrodnicy sprawili,
że jest to miejsce nie tylko zadumy nad minionymi czasami, ale i jedno z najbar-
dziej atrakcyjnych miejsc spacerowych miasta. Na cmentarzu chowano wyłącznie
elitę ówczesnego społeczeństwa, stąd przepych i bogactwo form architektonicz-
nych i wystroju.
Najbardziej tragicznym okresem w historii cmentarza Orląt były lata 1945-
1990, kiedy był on regularnie grabiony i niszczony. Rozbito pomniki żołnierzy
amerykańskich i francuskich, którzy walczyli po stronie polskiej, a w katakum-
bach, na których nadbudowano dodatkowe piętro, umieszczono garaże i zakład
kamieniarski. Przez wschodnią część cmentarza, po grobach, poprowadzono dro-
gę, w 1971 r. za pomocą czołgów, koparek i spychaczy zniszczono kolumnadę,

91